در ابتدا اگر بخواهیم بگوییم مانیتورینگ به چه معناست، یک تعریف ساده که می توان دراین خصوص ارائه داد این است که: مانیتورینگ عملیست مربوط به نمایش و یا مشاهده وضعیت یک سیستم به منظور جلوگیری از بروز خطا یا مشکل در سیستم مورد نظر.
 البته امروزه مانیتورینگ مفهومی فراتر از مشاهده وضعیت یک سیستم دارد به این صورت که می توان با صدور فرمان هایی اقدام به رفع نقص یا مشکل به وجود آمده کرد.

حال به تعریف مانیتورینگ شبکه می پردازیم:

مانیتورینگ  شبکه، زیر مجموعه ای از مدیریت شبکه، به منظور شناسایی اجزای کند یا خراب قبل از بروز مشکل می باشد. به عنوان مثال، سرورهای خراب یا همان کرش شده، اورلود سرورها، سوئیچ های ناموفق، روترهای خراب؛ و سایر اجزای مشکل ساز که می توانند به طور بالقوه باعث قطع یا خرابی شبکه شوند.

در صورت بروز مشکل و ایجاد قطعی، این وظیفه سیستم مانیتورینگ شبکه است که به موقع به مدیر شبکه هشدار دهد. این اطلاع رسانی می تواند از طریق ارسال ایمیل یا sms به گوشی مدیر شبکه باشد .

در اینجا این نکته را می بایست در نظر داشته باشید که ابزارهای مانیتورینگ در ابتدا به این صورت نبوده اند و با گذر زمان دستخوش پیشرفت هایی شده اند که امروزه داشبوردهای کاملی را به مدیران شبکه ارائه میکند.

به طور معمول مدیران، شبکه را با استفاده از ابزارهای مانیتورینگ شبکه و برنامه های نرم افزاری، نظارت و مدیریت میکنند. این سرویس های مانیتورینگ شبکه به کاربران کمک میکنند تا عملکرد را نظارت کنند و تشخیص دهند که آیا یک وب سرور به درستی به شبکه های سراری متصل است و همانطور که انتظار می رود کار میکند یا خیر؟

اولین گام نظارت موثر بر شبکه، شناسایی معیارهای عملکرد و دستگاه هایی است که باید مانیتورینگ شوند.

مرحله بعدی انتخاب یک بازه نظارتی مناسب است. به عنوان مثال روترها، سرورها و سوئیچ ها وظایف حیاتی تجاری را انجام میدهند، بنابراین این اجزا نیاز به نظارت بیشتری دارند. به عبارت دیگر، فواصل نظارت بر ترافیک اینترنتی به پارامترها و استفاده اصلی که شما دارید بستگی دارد و باید براساس واقعیت های یک موقعیت خاص انتخاب شود.
بهترین سیستم های مانیتورینگ به کاربران امکان ایجاد هشدارهای سفارشی بر حسب نیاز مدیر شبکه را میدهند تا عیب یابی و نظارت بر سرویس ها در کمترین زمان و به بهترین نحو صورت گیرد.